Monetaire Economie

De Amerikaanse centrale-bankpolitiek
van Ben Bernanke

De hardnekkige economische stagnatie die in Japan de laatste 20 jaar gepaard gaat met prijsdalingen legt pijnlijk bloot waarom de Amerikaanse centrale-bankpresident – Ben Bernanke – zo bang is voor deflatie. Het monetaire stimuleringsbeleid van de FED is daarom bovenal gericht op het instandhouden van een inflatie van 2 à 3%.

Prijsstijgingen of prijsdalingen zijn goedbeschouwd slechts het symptoom van een dieperliggende monetaire oorzaak. Gerenommeerde economen, onder wie Milton Friedman, hebben herhaaldelijk duidelijk gemaakt dat inflatie en deflatie altijd en overal monetaire verschijnselen zijn.

Inflatie of deflatie is dan ook geen toename of afname van de prijs van een selectieve groep goederen en diensten, maar een toename of afname van de geldhoeveel­heid.

Ben Bernanke weet dit ook. Hij probeert tot op heden alle zeilen bij te zetten om inflatie te stimuleren, dat wil zeggen de geldhoeveelheid op peil te houden. Centraal staat daarbij tot nu toe de politiek van kwantitatieve verruiming via de aankoop van financiële titels in de secundaire markt.

Deflatie: oorzaak en gevolgen

Binnen het huidige op schulden gebaseerde geldsysteem is deflatie een soort magere Hein. Dalende prijzen zijn namelijk een indicatie dat de langjarige dynamiek van de super-schulden-cyclus aan het einde van zijn levensduur is. De krachten die geld laten verdwijnen zijn dan groter dan het bancaire vermogen om geld in omloop te brengen.

Deflatiekrachten worden onderschat omdat generaties economen zijn opgevoed met macromodellen waarin private schulden niet of nauwelijks voorkomen. Met name private consumentenschulden, die ontstaan via fractional reserve lending, blijven in deze modellen buiten beschouwing.

Het zwarte gat – dat door een mondiaal piramidespel, gebaseerd op fractional reserve lending wordt veroorzaakt – is niet met enkele duizenden miljarden afkomstig van centrale banken te dempen. Hierdoor wordt met nieuw krediet – dat als schuld in omloop wordt gebracht – slechts tijd gekocht en wordt het schuldenprobleem verder vergroot.

Ondanks de grote hoeveelheden geld die centrale banken nu in omloop brengen zal uiteindelijk steeds meer geld uit omloop verdwijnen. Dit betekent een scenario met faillissementen, afschrijvingen en prijsdalingen uitmondend in een deflatie-depressie. Japan laat al meer dan 20 jaar zien dat dit monetaire systeem zich daar op eigen kracht niet van kan bevrijden. Op dit moment gooit Japan zelfs alle monetaire trossen los en riskeert openlijk een mondiale valutaoorlog.

De aanpak van Ben Bernanke

Vanaf 2006 is Ben Bernanke voorzitter van de Amerikaanse centrale bank – the Federal Reserve (FED). Op 21 november 2002 hield hij een toespraak voor the national economist club in Washington DC, die in het licht van de huidige schulden­crisis interessant is. Hij zei toen kortweg het volgende: als ik in de hoedanigheid van FED-voorzitter word geconfronteerd met een nieuwe great depression, dan handel ik in chronologische volgorde als volgt:

1. Ik verlaag de rente tot 0 %
2. Ik koop activa van banken en verhoog zo de liquiditeit van de bancaire sector
3. Ik vergroot de geldhoeveelheid
4. Ik koop de schuld op van de VS
5. Indien dit alles niet helpt, dan devalueer ik de dollar

Inmiddels heeft Ben Bernanke als FED-voorzitter de eerste 4 punten doorgevoerd. Deze maatregelen blijken het tij niet definitief te kunnen keren. Elke keer als de voet van het geldverruimingpedaal wordt gehaald, zakt de economie namelijk in elkaar en krijgen deflatiekrachten weer de overhand. Actiepunt 5 is onlangs in Japan in stelling gebracht en resulteert uiteindelijk als enige maatregel met zekerheid in een infla­tiescenario.

Ben Bernanke zei ten aanzien van punt 5 destijds letterlijk het volgende:

“It is worth noting that there has been times in history when exchange rate policy has been an effective weapon. A striking example from US history is Franklin D. Roosevelt’s 40% devaluation of the dollar against gold in 1933.”

De aanpak van President Roosevelt

President Roosevelt confisceerde bij wet in 1933/34 het goud dat in private handen was voor een prijs van 21 USD/ounce. Enige tijd later verhoogde hij de prijs van een ounce goud naar USD 35, zodat de dollar 40% minder waard was tegenover goud. Het monetaire systeem was in die tijd nog gebaseerd op een soort goudstandaard. Naast papiergeld circuleerden gouden en zilveren munten op redelijke schaal als middel om te betalen.

Ondanks devaluaties van verschillende landen in het interbellum kwam de wereld­economie in de jaren ’30 in een schuldgedreven deflationaire depressie terecht. De totale publieke en private schuld was toen veel lager dan nu als percentage van het BBP.

Wil je reageren op bovenstaand artikel, maak dan gebruik van het contactformulier en je commentaar wordt hieronder geplaatst.