Monetaire Economie
De schuldencrisis en de super-schulden-cyclus
Hét essentiële financieel economische probleem van deze tijd is een schuldencrisis. Hoe het zover heeft kunnen komen heeft te maken met de systematiek van het huidige geld- en kredietsysteem. In dit artikel over de financiële crisis is te lezen hoe deze systematiek werkt.
Het basisprobleem van ons debt-based monetaire systeem is gelegen in het feit dat al het geld als schuld in omloop wordt gebracht, zonder de disciplinerende werking van een onderliggende commodity zoals goud. Dit gaat goed zolang zeer strikte voorwaarden met betrekking tot de geldschepping streng nageleefd worden.
De omvang van de huidige schuldencrisis en haar verlammende werking op de wereldeconomie, te beginnen in de ontwikkelde economieën, vereist superlatieven. De wereldeconomie bevindt zich vanaf 2008 in een full swing debt driven general break down crises, ofwel the super debt cycle is hitting us like a nuclear melt down.
Geld in omloop
De schuldencrisis is het gevolg van een mondiale monetaire orgie. Banken hebben veel te veel geld in omloop gebracht waar geen besparingen tegenover stonden. Steeds vaker blijkt dat de fysieke economie de bijbehorende schuldverplichtingen niet meer kan dragen. Hierdoor moet bancair flink afgeschreven worden. Nu tegelijkertijd de kapitaaleisen voor banken strenger worden, leidt dit er automatisch toe dat er geld uit omloop verdwijnt. Dit gebeurt op een moment dat er juist grote behoefte is aan geld omdat er micro-economisch enorme rente- en aflossingsverplichtingen bestaan.
De omloopsnelheid van geld – waar centrale banken nagenoeg geen invloed op hebben – stagneert al enige jaren. Daardoor zijn er eenvoudig te weinig geldeenheden in omloop om bestaande verplichtingen na te komen. Dit wordt ook wel een Minsky-moment genoemd, naar de Amerikaanse econoom Hyman Minsky. De kredietverlening aanzwengelen lukt dan niet meer. De oorzaak daarvan zijn bancaire balansproblemen enerzijds en een algemene vraaguitval anderzijds. De publieke en private schuldposities zijn dan zo groot dat er bijna geen nieuwe schulden kunnen worden aangegaan.
Kritische grens
Als een kritieke grens in de kredietverlening is overschreden, moet de uitstaande schuld versneld toenemen om economische groei vast te houden. De Australische hoogleraar Steve Keen waarschuwt hier al voor sinds 2005. Zolang de schulden de fysieke economie ondersteunen in de vorm van investeringen in productiecapaciteit en toekomstige innovatie, kan de fysieke economie de toenemende schuldenlast redelijk accommoderen.
Echter, zodra nieuwe schulden worden aangewend voor speculatie in bestaande activa (zoals bestaand onroerend goed of grond), is de kiem gelegd voor toekomstige aflossingsproblemen. Dit soort speculatie in bestaande activa levert geen bijdrage aan het toekomstig voortbrengend vermogen van de economie. Anders gezegd: het verdienvermogen stijgt dan niet evenredig met de schuldenlast. Er komt dan onherroepelijk een moment waarop de eerste schuldenaars hun verplichtingen niet meer kunnen nakomen. Dit leidt dan tot een zichzelf versterkende afschrijvingsspiraal en deflatoire druk. Japan zit al 20 jaar in dit scenario.
Piramidespel
Vrijwel onbeperkt geld als schuld in omloop brengen leidt tot een piramidespel. De huidige super-schulden-cyclus is zo'n 60 jaar geleden gestart en is nu aan het eind van zijn levenscyclus. Schulden in omloop brengen is het verdienmodel van commerciële banken. Als banken niet voortvarend meededen aan dit schuldenspel bleef hun beurswaarde achter en werden ze overgenomen door een concurrent.
Rabobank zou haar onafhankelijkheid als triple-A-bank allang verloren hebben als ze beursgenoteerd was geweest. Opportunistische partijen hadden deze bank dan overgenomen en vervolgens haar balanstotaal in korte tijd via excessieve geldschepping verdubbeld. De papieren winsten die hierdoor ontstonden zouden uitgekeerd zijn in de vorm van bonussen en dividend. De bank zou vervolgens met kwetsbare buffers worden achtergelaten – met alle risico's van dien voor de belastingbetaler.
Generatieconflict
De babyboom-generatie heeft tot nu toe het zoet gekregen van de opbouw van deze schuldposities in de vorm van economische groei en baanzekerheid. Zij zaten aan de goede kant van de super-schulden-cyclus. Hun kinderen en kleinkinderen worden nu geconfronteerd met het zuur van een langjarige financieel economische depressie als gevolg van de schuldencrisis. Vandaar dat er in de ontwikkelde economieën wel degelijk sprake is van een schrijnend generatieconflict.
Wil je reageren op bovenstaand artikel, maak dan gebruik van het contactformulier en je commentaar wordt hieronder geplaatst.
