Financieel- economische crisis

Begrotingstekort als geldpomp

In de VS en het VK proberen de overheden de economie te stimuleren ten koste van een enorm begrotingstekort. Dit tekort wordt indirect gefinancierd door de geldpolitiek van de centrale bank van die landen. Dit monetaire beleid, dat vooralsnog mogelijk is vanwege de muntautonomie in beide landen, leidt amper tot een toename van economische activiteit. Gevolg is wel dat de zichtbare staatsschuld in beide landen razendsnel oploopt.

De Amerikaanse staatsschuld

Acht jaar Bush junior heeft in de VS geleid tot een toename van de staatsschuld met USD 4.350 miljard. Gedurende de eerste termijn van Obama is de schuld vervolgens verder verhoogd met USD 6.250 miljard. Dit komt neer op een begrotingstekort van gemiddeld meer dan 10% per jaar gedurende Obama's regeerperiode. De totale Amerikaanse staatsschuld bedroeg in oktober 2012 USD 16.250 miljard en is daarmee ruim door de 100% van het Amerikaanse BBP geschoten. Meer dan 65% van deze schuld is na de millenniumwissel ontstaan. Onder Obama is de schuld met USD 5.000 per inwoner per jaar gestegen. Voor een gezin met twee kinderen betekent dit een schuldtoename van USD 80.000 gedurende Obama's eerste termijn.

Begrotingstekort

Van de Amerikaanse overheidsuitgaven werd onder Obama nog maar zo'n 60% gedekt door belastinginkomsten, de rest werd door nieuwe schulduitgifte gefinancierd. De QE-interventies van de Federal Reserve moeten in dit licht bezien worden. Het is letterlijk een easing operatie. De meerjarige budgetvoorstellen van Obama komen nog steeds uit op een begrotingstekort van meer dan USD 1.000 miljard/jaar as far as the eye can see.

De zogenaamde fiscal cliff die nu boven de politieke markt in de VS hangt, slaat op de Budget Control Act of 2011 die op 1 januari 2013 in werking treedt. Een scala aan belastingverhogingen (500 mrd) en uitgavenverlagingen (100 mrd) zouden het begrotingstekort moeten terugdringen naar zo'n 4%. Deze wet is het gevolg van een compromis dat Obama sloot met de Republikeinen omdat in 2011 een wettelijk vastgelegd schul­denplafond is overschreden.

Zowel Republikeinen als Democraten laten doorsche­meren dat de Budget Control Act niet onverkort zal worden doorgevoerd vanwege de rampzalige uitwerking ervan op de conjunctuur van de VS en de gevolgen voor de wereldeconomie. JP Morgan schat in dat als de maatregelen van de Budget Control Act onverkort zullen worden uitgevoerd, de economie van de VS langdurig in een zware recessie terecht zal komen. Er wordt rekening gehouden met een krimp van de economie met 3% per jaar. Hieraan is te zien dat dit systeem niet meer werkt.

Game over

Maatregelen die tot 2008 werkten, blijken geen effect meer te sorteren. Bezuinigingen leiden anno 2012 immers tot het instorten van het Amerikaanse model van rondpompen van geld, waardoor het BBP van de VS onderuitgaat en de schuld – als percentage van het BBP – snel oploopt. Door niet te bezuinigen loopt de schuld zelfs explosief op met slechts een minimale stimulans voor het BBP.

Groot-Brittannië

Evenals de VS laat het VK zien dat het negatieve tij niet meer gekeerd kan worden door de economie te subsidiëren met grote schuldfinancierings­operaties. In het VK leverde een begrotingstekort van 8% in de eerste helft van 2012 zelfs een krimp van het BBP op. De obligaties die hiervoor door de Treasury in de markt zijn gezet, zijn de facto grotendeels opgekocht door de Bank of England. Vanaf 1 augustus tot medio oktober 2012 heeft het VK voor 34,3 mrd £ in de markt gezet, terwijl de centrale bank tegelijkertijd voor 32 mrd £ heeft aangekocht in de secundaire markt. Van de totale overheids­uitgaven wordt inmiddels 1/6 gefinancierd door de geldpers. De Britse minister van Financiën, George Osborne, hoeft voor deze financiering geen toestemming te vra­gen aan het parlement en vermijdt aldus lastige discussies over belastingverhogingen en lastenverzwaringen c.q. hervormingen.

Het begrotingstekort stijgt dit fiscale jaar met 22% – zonder enige noemenswaardige discussie in het Britse parlement. Sinds de bank Northern Rock vijf jaar geleden door de Britse overheid gered werd, is het drukken van geld in Groot-Brittannië de nieuwe norm geworden. Private partijen hoeven per saldo nagenoeg geen nieuwe staatsobligaties aan te kopen, zodat de huidige interestvergoedingen geen weerspiegeling meer vormen van normale marktkrachten.

Wishful thinking

Officieel stelt de Britse overheid zich op het standpunt dat de obligaties die in het bezit zijn van de Bank of England op een later tijdstip verkocht worden in de private markt, als Quantative Easing (QE) plaats gaat maken voor Quantative Tightening (QT). Het is zeer onwaarschijnlijk dat dit ooit gaat gebeuren. De betreffende schuld­papieren zullen op afloopdatum doorgerold moeten worden, zodat acute financie­ringsproblemen vermeden worden. Groot-Brittannië stelt de pijn uit en zal een enorme dreun krijgen wanneer deze QE-bel knapt.

Gezond financieel herstel is niet meer mogelijk

Dat deze geldpolitiek niet leidt tot noemenswaardige inflatie geeft aan dat er enorm veel liquiditeit vernietigd wordt door de deleverage-krachten die ontketend zijn. Met de bovenstaande begrotingstekorten in je achterhoofd en de wetenschap dat er wereldwijd inmiddels sprake is van een deels speculatieve derivatenberg van USD 1 miljoen miljard kun je niet anders dan constateren: this system ain't go any further, it’s over.

Wil je reageren op bovenstaand artikel, maak dan gebruik van het contactformulier en je commentaar wordt hieronder geplaatst.